Petra z greckiego ?skała? to ruiny miasta Nabatejczyków, którego rozkwit miał miejsce w czasach antycznych, w okresie pomiędzy III a I wiekiem przed naszą erą. Petra była wtedy stolicą królestwa Nabatejczyków. Sami Nabatejczycy zwali Petrę Rakmu, co oznacza ?wielobarwna?.
To najbardziej znane miejsce w Jordanii znajduje się w południowo-zachodniej jej części. Położona jest w skalnej dolinie, do której prowadzi jedna wąska droga wśród skał przebiegająca wzdłuż wąwozu As-Sik. Leży na terenie wyżynnym, półpustynnym, wśród skał ciągnących się na odległość ok. 1,6 km ze wschodu na zachód i z północy na południe. Stanowią one zachodnią częścią masywu Dżabal asz-Szara.
Dolinę Petry przecina koryto rzeki okresowej zwanej Wadi Musa, której dopływy okalają płaskowyże, na których rozrosło się antyczne miasto Nabatejczyków. Okoliczne całoroczne strumienie wody zapewniały przeżycie tylko niewielkiemu osiedlu. Znaczny przyrost mieszkańców w czasie największego rozkwitu Petry spowodował, że Nabatejczycy musieli rozbudować system wodociągów i cystern skalnych, by magazynować wodę dla wciąż rosnącej populacji.
Petra słynie z licznych budowli wykutych w skałach ale nie od razu była miastem wykutym w skale. Pierwsi Nabatejczycy, którzy przybyli do tego miejsca mieszkali zazwyczaj w namiotach, które tworzyły dość luźne obozowisko wśród skał, oraz w naturalnych jaskiniach, których w dolinie Petry nigdy nie brakowało. Stopniowo, wraz ze zmianą trybu życia nowych mieszkańców z koczowniczego na osiadły, zaczęły wyłaniać się płaskie, białe budynki, jakich i dziś można wiele zobaczyć na terenie Jordanii.
W okresie największego rozkwitu miasto przecinała jedna główna ulica, wyłożona białym kamieniem i wiele jej bocznych odnóg. Na tarasach umiejscowione były trzy duże rynki otoczone sklepami i wreszcie, co jest najbardziej charakterystyczne w tym mieście, liczne budowle wykute w skałach ? począwszy od świątyń i pałaców, a skończywszy na okazałych grobowcach. Nie brakło w Petrze również dużego teatru ? jednej z najbardziej spektakularnych budowli tego miasta, świadczącej o rozwoju kulturalnym miasta.
Najbardziej znane budowle Petry to:
- Al-Chazna zwana przez Beduinów ?Skarbcem Faraona? to wykuta w skale piętrowa budowla powstała ok. I-II w. n.e. W pewnym sensie jest to sztandarowy i najsłynniejszy zabytek Petry. Nie jest jasne przeznaczenie budowli, chociaż nijczęściej przeważa pogląd, że był to grobowiec któregoś z władców Petry,
- Ad-Dajr, czyli ?Klasztor?, którego nazwa pochodzi z okresu bizantyjskiego, kiedy to w budowli tej rzeczywiście znajdował się klasztor chrześcijański. Jest to budowla na pierwszy rzut oka podobna do Al-Chazna, jednakże jest od tamtej znacznie większa i bardziej okazała. Powstała najprawdopodobniej w okresie panowania ostatniego króla nabatejskiego Rabela II (70-106 n.e.),
- Kasr al-Bint, czyli tzw. Pałac Córki Faraona, lub też świątynia Duszary będącego lokalnym bóstwem Nabatejczyków. Jest to świątynią wzniesioną z piaskowca w drugiej poł. I w. p.n.e. za panowania Obodasa III 30-8 p.n.e.),
- wielki zespół Grobowców Królewskich na tzw. Ścianie Królewskiej, na który składają się ?Grób Urny?, ?Grób Jedwabny?, ?Grób Koryncki? i monumentalny ?Grób Pałacowy?,
- grobowiec namiestnika rzymskiego Sekstusa Florentinusa wzniesiony ok. 130 r. n.e., w północnej części miasta, to jeden z najbardziej znanych petrzańskich zabytków związanych bezpośrednio z Rzymianami. Oprócz tego obiektu na terenie Petry znaleziono dość liczne groby rzymskich żołnierzy,
- teatr, jeden z największych obiektów w Petrze, mieszczący od 6 do nawet 10 tysięcy widzów; został wybudowany najprawdopodobniej w I w. n.e., za panowania Aretasa IV.
- Grobowiec Obelisków zwieńczony czterema obeliskami uformowanymi w skale. Odzwierciedla harmonię połączenia sztuki nabatejskiej z egipską. Przypuszcza się, że był on wykorzystywany do przeprowadzania obrzędów żałobnych. Jest otoczony kamiennymi siedzeniami,
- Suchur al-Dżinn czyli skały dżinów przedstawiające boga Duszary.
Z ciekawostek, wykuta w skale piętrowa budowla Al-Chazna, posłużyła w filmie Indiana Jones i ostatnia krucjata jako świątynia chroniąca Świętego Graala. Ruiny starożytnej Petry stanowią też tło wydarzeń w jednym z kryminałów Agathy Christie pod tytułem Rendez-vous ze śmiercią. 7 lipca 2007 obiekt został ogłoszony jednym z siedmiu nowych cudów świata.
Tekst i foto: Jacek Makowski, www.fotopodroze.com.pl
